Hesabım
Sepetim
Yukarı
Kaçak akım rölesi (Teknik adıyla Artık Akım Koruma Cihazı - RCD veya halk arasında bilinen adıyla Kaçak akım sigortası), modern elektrik tesisatının tartışmasız en önemli güvenlik ekipmanıdır. Bir sigortadan farklı olarak, elektrik sistemini aşırı yük ve kısa devreden değil; insan hayatını ve malları elektrik çarpması ve yangın riskinden korur.
Peki, kaçak akım rölesi ne işe yarar, farklı tipleri (A tipi röle, B tipi röle) nelerdir ve evimiz için doğru seçim 30mA mı olmalıdır? İşte tüm detaylar.
Kaçak akım rölesi, şebekeden gelen ve giden akım arasındaki farkı (artık akımı) sürekli olarak ölçen bir elektromekanik cihazdır.
Röle, bir cihaza giren akım ile o cihazdan çıkan akımın birbirine eşit olması gerektiği prensibiyle çalışır. Rölenin içinden geçen faz ve nötr iletkenleri, bir transformatör etrafına sarılır.
Normal şartlarda:
Fazdan giren akım nötrden geri döner.
Bu durumda transformatör üzerindeki manyetik alan sıfırdır ve röle çalışmaz.
Kaçak Akım (I_kaçak) oluştuğunda:
Akımın bir kısmı, topraklama hattından veya bir insan vücudundan kaçar.
Bu fark, röle tarafından algılanan kaçak akımdır. Eğer bu fark, rölenin belirlenen hassasiyet seviyesini (30mA veya 300mA) aşarsa, röle saniyenin çok kısa bir süresinde (30 milisaniye) devreyi keserek hayatı korur.
Eğer bir kaçak akım rölesi yoksa ve bir izolasyon hatası (kablo sıyrılması vb.) nedeniyle metal gövdeli bir cihazda kaçak akım oluşursa, bu akımı tahliye edecek tek yer topraklama hattıdır. Topraklama yoksa, cihaza dokunan kişi üzerinden yüksek akım geçerek ölümcül bir elektrik çarpması riski oluşur.
Tüm kaçak akım röleleri aynı değildir. Uygulamanın gerektirdiği akım türüne göre farklı röle tipleri seçilmelidir.
AC Tipi Röle: Sadece sinüzoidal (saf alternatif akım – AC) kaçak akımı algılar. En temel tiptir ve eski konut elektrik güvenliği sistemlerinde bulunabilir.
A Tipi Röle: Hem sinüzoidal (AC) hem de pulsatil doğru akım (pulsating DC kaçak akım) bileşenlerini algılar. Günümüz modern ev aletleri (bilgisayarlar, inverter klimalar vb.) pulsatil kaçak akım üretebileceği için, yeni elektrik tesisatında veya hassas elektrikli cihaz korumasında A tipi önerilir.
B Tipi Röle: AC, pulsatil DC ve saf düzgün DC kaçak akımlarını algılayabilir. Özellikle sanayi elektrik sistemlerinde, hız kontrol ünitelerinin (VFD) ve fotovoltaik (güneş enerjisi) sistemlerin kullanıldığı yerlerde zorunludur. DC kaçak akımın olduğu endüstriyel ortamlarda en yüksek korumayı sağlar.
Rölenin üzerindeki miliamper (mA) değeri, rölenin devreyi kesmek için gereken kaçak akım eşiğini gösterir.
30mA Röle (Can Güvenliği): İnsan hayatını korumak için kullanılır. 30mA, insan vücudundan geçtiğinde dahi ölümcül hasara yol açmayacak akım eşiğidir. Bu nedenle konut tipi kaçak akım rölesi olarak ana panoda yer almalıdır.
300mA Röle (Yangın Koruması): Daha çok bina ve tesisat güvenliği için kullanılır. 300mA üzerindeki kaçak akımlar, genellikle yalıtım hatalarından kaynaklanır ve yangın riski oluşturur. Ana giriş panolarında veya endüstriyel kaçak akım rölesi olarak kullanılır.
40A (Nominal Akım): Bu değer, rölenin sürekli olarak taşıyabileceği maksimum çalışma akımını (amper) belirtir. Evler için genellikle 40A veya 63A nominal akım değerine sahip röleler tercih edilir.
Kaçak akım rölesi, koruyacağı devrenin Faz – Nötr hatları üzerinden seri olarak bağlanır. Tüm akım (gidiş ve dönüş) röle üzerinden geçmek zorundadır.
Kaçak akım rölesi nasıl bağlanır?
Şebeke bağlantısı (faz ve nötr) rölenin üst terminallerine (giriş) bağlanır.
Korunacak devrenin çıkış hatları rölenin alt terminallerine (çıkış) bağlanır.
Röle bağlantı şemasında bu bağlantının doğru yönde yapılması gerekir.
Ters bağlantı ve olası sonuçlar: Kaçak akım rölesi ters bağlanırsa ne olur? Rölenin test butonu işlevini doğru yerine getirmeyebilir veya röle kaçak akım durumunda hiç açmayabilir, bu da korumasız kalmak anlamına gelir.
Röle üzerindeki test butonu (genellikle T harfi ile gösterilir), düzenli kontrol için kullanılır. Butona basıldığında, rölenin içinden yapay bir kaçak akım geçirilir. Eğer röle devreyi keserse, mekanizmanın çalıştığı anlaşılır. Bu testin ayda bir yapılması önerilir.
Kaçak akım rölesi topraklama olmadan çalışır mı? Hayır, tam güvenliği sağlamaz. Rölenin açma prensibi faz – nötr farkına dayanır. Bu fark genellikle akımın topraklama hattı üzerinden kaçmasıyla oluşur. Röle, elektrik çarpmadan saniyeler önce devreyi keserken, topraklama hattı da kaçak akımı güvenli bir yola yönlendirir. En ideal sistem, mükemmel topraklama hattı ve doğru seçilmiş bir kaçak akım rölesidir.
Sigorta atmazken kaçak akım neden atar? Sigortalar sadece aşırı akıma (yük) ve kısa devreye tepki verirken, röleler sadece kaçak akıma tepki verir. Rölenin atmasının temel nedenleri şunlardır:
İzolasyon Hatası: Kablolarda yıpranma, nem teması veya hasar. Bu, akımın tesisatta kaçmasına neden olur.
Cihaz Arızası: Bağlı bir cihazın (özellikle ısıtıcılar, su ısıtıcıları) gövdesinde kaçak akım oluşması.
Topraklama Sorunu: Bazen topraklama hattındaki kısa süreli bir sorun da rölenin hassas algılamasına neden olabilir.
Güvenlik ekipmanlarında kalite önemlidir. Siemens kaçak akım rölesi, Schneider Electric kaçak akım rölesi, Viko Kaçak Akım Rölesi, Entes kaçak akım rölesi ve Legrand kaçak akım rölesi gibi markalar, sektörde güvenilirlikleri ve uluslararası standartlara uygunluklarıyla öne çıkar. Her iki marka da konut tipi kaçak akım rölesi (30mA) ve endüstriyel kaçak akım rölesi (300mA, B tipi) gibi geniş ürün gamına sahiptir.
Kaçak Akım Rölesi Ürünlerini ve daha fazlasını keşfetmek için endustriyelmarket.com web sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
